۱۳۸۸ دی ۱۴, دوشنبه

دستورنامه کسروی(كتاب ماه تاريخ مهر 1388)

توقیعات کسری انوشیروان، محمد جلال الدین طباطبایی زواری، به اهتمام حسن نخجوانی، تهران ، شفیعی ،1387، 188 صفحه
مقدمه
کسری انوشیروان بیست و یکمین شاهنشاه ساسانی پسر قباد (153-579م) یکی از پادشاهان بزرگ ایران است که از او به عنوان شاه عادل یاد می شود.
انوشیروان علاوه بر مسلمانان ایران در میان سایر مسلمین نیزشهرت داشته و حکایاتی که در تواریخ موجود است نشان می دهد فرمانروایان سرزمین های دیگر نیز از سیاست های او پیروی می کردند :"مسکویه در همان تجارب الامم حکایت می کند که عمر با گروهی از ایرانیان خلوت می کرد که سیاست پادشاهان و بالخصوص پادشاهان ایران را و بالاخص انوشیروان را برای او می خواندند "(مقدمه مینوی،ص10)

قصه ای که باید باورش کرد(جهان کتاب تابستان 88)

نقد رمان "خانوم" نوشته مسعود بهنود ، نشر علم،چاپ یازدهم 1387، 642صفحه                  
رمان ، سر گذشت زنی است به نام خانوم از زبان خودش . زنی که « زیر یک سنگ سیاه در وسط گورستان بزرگ تهران ، گورستان امامزاده عبدالله خفته است و بر آن سنگ نوشته اند : خانوم . تولد : چهارم فروردین 1278 . مرگ:چهارم آذر 1364
خلاصه داستان
خانوم نوه دختری مظفرالدين شاه است و تنها فرزند پدر و مادرش . دوران کودکی او مصادف است با حوادث اواخر دوران قاجار و خلع محمد علی شاه و احمد شاه از سلطنت ایران . پدر وی یکی از خان های مستبد و عیاش است که خانوم هیچ خاطره خوشی از وی ندارد و مادرش زنی سر به راه و آرام که گر چه از شوهر و ظلم او به ستوه آمده ، زندگی را با آرامش و گذشت ادامه می دهد .خانوم درایام کودکی تحت تأثیر خاله کوچک خود نزهت که دختری باسواد و روشنفکر است، از مسائل مملکت و محدودیتهای زنان آگاهی یافته ، نزهت را راهنمای خود قرار داده است . 
 ادامه درکتاب "گذری بر سال های ابری"- انتشارات شالان

سفر نامه حاجيه خانم(جهان كتاب - مهر 1388)

سیری درسفرنامه عتبات و حج حاجيه خانم علويه كرماني
به تصحیح رسول جعفریان ، نشر مورخ ، قم، 1386،216صفحه، 1300تومان
مقدمه
اهمیت سفرنامه ها به خاطر نشان دادن چشم اندازی از سرزمین های دیگر و مردمان و فرهنگ و امور اجتماعی انان است .عصر قاجاری یکی از دوران هایی است که سفرنامه های زیادی نوشته شده است .در این دوره معمولا شاه و اطرافیانش و افراد متمول وابسته به دربار به سفر های مختلف رفته ،گاه خاطرات خود را می نوشتند.سفرنامه حج و عتبات هم یکی از این سفرنامه هاست که در این دوره بسیار است و هر کدام از زاویه دیدی متفاوت نوشته شده است  .سفرنامه حاجیه علویه خانم کرمانی یکی از این سفرنامه هاست که گر چه از نظر مذهبی و شرح مراسم حج فقیر است اما از نظر شرح مسیر رفت و امد حجاج و رفتار بیگانگان با انان و مسائل اجتماعی و تاریخی دوره ناصری دارای اهمیت است .

۱۳۸۸ دی ۱۳, یکشنبه

سبك شناسي نوحه ها و مراثي مراسم عاشورا

مقدمه
نوحه نوعی مرثیه مذهبی است که با آهنگ و لحن خاص در مجالس سوگواری  امام حسین همراه با مراسم سینه زنی و یا زنجیر زنی خوانده می شود .
 شعرهایی که برای نوحه سروده شده از بحرهای عروضی برخوردار است اما از حیث وزن و قافیه متنوع تر از قالبهای شعر سنتی فارسی است و با ضرب آهنگ های سینه زنی متناسب و هماهنگ است . علاوه بر ان تساوی مصراع ها در برخی از انها رعایت نمی شود و از این نظر شباهتی به شعر آزاد نیمایی دارند .

جلوه های طنزپردازی در ادبیات مشروطه(کتاب ماه ادبیات شماره16)

طنز و مضامین طنز امیز از دیرباز در اثار شعرا و نویسندگان ایرانی سابقه داشته و بیشتر انان به عناوین مختلف و با اهداف گوناگون چاشنی طنز را در شعر خویش راه داده اند . طنز یکی از انواع سخن پردازی است که با بیان سخن در لفافه علاوه بر ایجاد طیبت در ذهن خواننده ، توجه او را به سوی مسائل سیاسی و اجتماعی جلب می کند که با بزرگنمایی و کوچکنمایی برخی خوبی ها و بدی ها همراه است . در اصطلاح ادبی « شیوه خاص بیان مفاهیم اجتماعی و انتقادی و سیاسی و طرز افشای حقایق تلخ و تنفر امیز ناشی از فساد و بی رسمی های فرد یا جامعه را که دم زدن از انها به صورت عادی وبه طور جدی ممنوع و متعذر باشد در پوششی از استهزا و نیشخند به منظور نفی کردن و بر افکندن ریشه های فساد و موارد بی رسمی " طنز " می نامیم .

جلوه های دین ستیزی در نشریات عصر پهلوی (همایش 15 خرداد خرداد 87)

چکیده :دین و مذهب و اعتقادات محکم مردم همواره سدی در راه سودجویی دولت های حاکم بوده است. صرف نظر از اینکه مذهب و خرافات گاه با هم اختلاط داشته اند و از این راه سوءاستفاده های می شده است ، پایبندی مردم به اعتقادات خود و حرف شنوی از روحانیت به ضرر حکام جائر تمام می شد زیرا هیچ چیز نمی توانست در مقابل خواسته مردمی که بنا به فتوای مرجع تقلید خود قیام کرده بودند مقاومت کند ؛ چنانکه در نهضت هایی چون قضیه تنباکو تنها یک فتوا موجب لغو ان امتیاز که سود زیادی برای حکومت داشت شد .  به این دلیل رضا شاه و پسرش با در نظر گرفتن شرایط موجود در دنیا و برای اینکه مزاحمی در برابر خواسته های خود نداشته باشند مبارزه با اعتقاد مذهبی را یکی از پایه های حکومت خود قرار دادند . 42 که در آنها مطالب و عکس های فراوانی که در راستای ترویج فساد به چاپ می رسید، پرداخته شده است .

بررسی ویژگی های شعر امام خمینی(مجله پرسش 1387)

امام خمینی رهبر مذهبی و سیاسی ایران ، دارای ابعاد گوناگون علمی و عملی بود که همانند بسیاری از عرفا ، شعر نیز می سرود .گر چه امام خمینی را نمی توان به عنوان یک شاعر مورد نقد قرار داد اما در مقام تجلی افکار و برخی اعتقادات ایشان بررسی سروده هایشان دارای اهمیت است .  امام به عنوان رهبر بزرگ شیعه که با درایت خود کشتی انقلاب را به ساحل نجات رسانده ، فردی تک بعدی نبوده در همه زمینه ها از خود آثار گرانبهایی به جا گذاشته است .

ادبیات سیاسی عصر مشروطه(کتاب ماه ادبیات شماره 4)

چکیده:
صد سال پیش از این تحولاتی سیاسی در ایران رخ داد که در بسیاری از امور تاثیر گذاشت . یکی از مواردی که بر اثر این تحول تغییر اساسی کرد، محتوای نوشته ها و اشعار بود . در این مقاله علت این تغییرات و کسانی که موجب این تحول بودند بررسی شده و نمونه هایی از شعر و نثر معرفی شده است .شعرایی که در این عصر تسلیم اوضاع سیاسی شده و در شعر خود سیاست را دخالت دادند گاه تاثیری مستقیم در تحریک مردم برای انتخاب نوع حکومت داشتند.

گذری بر سال های ابری - برنده جایزه شایسته تقدیر جشنواره نقد کتاب )

چكيده:
علي‌اشرف درويشيان در اوايل دهه 50، همزمان با اوج مبارزات سياسي مردم ايران، نويسندگي را آغاز كرد. او تا كنون آثار داستاني بسياري، اعم از داستان كوتاه و رمان منتشر كرده است. در اين مقاله رمان «سالهاي ابري» از نظر محتوا مورد بحث قرار گرفته است. مضمون اين داستان بيشتر درباره فقر و تبعات آن است كه شامل بيماري، مرگ و مير، اختلافات خانوادگي و كار كردن زنان و كودكان است. در برخي موارد، محتواي داستان مضامين ديگري از قبيل جناياتي كه در زندانهاي ساواك اتفاق افتاده و ديدگاه حزبي نويسنده را، به‌طور مستقيم يا غيرمستقيم بيان مي‌كند. اين رمان، شامل زندگينامه نويسنده است كه در آن از تمام مسائل و مشكلات جامعه سخن رفته، و مسائل تاريخي و سياسي در كنار مسائل اجتماعي و فرهنگي بيان شده است. همچنين مثلها، باورها و عقايد خرافي بسياري را دربردارد كه به ارزش آن افزوده است.
 ادامه درکتاب "گذری بر سال های ابری"- انتشارات شالان

نقش زنان در ادبایت دفاع مقدس( مجله ادبیات داستانی شماره113)

چکیده:
ادبیات دورۀ جنگ گرچه بیشتر مردانه و دربر گیرندۀ حوادث میدان جنگ است؛ اما زنان نیز درآن نقش انکار ناپذیری دارند. زنان همانگونه که نیمی از مسئولیت های اجتماعی را در داخل و خارج خانه به عهده گرفته اند ، همواره در تمام امور مربوط به مردان نیز مشارکت داشته و در جنگ تحمیلی نیز شاهد حضور مستقیم و غیر مستقیم آنان در صحنه بوده ایم . درداستان هایی که در طی سال های جنگ و پس از ان نوشته شد، شاهد نقش آفرینی زنا ن و مردان در کنار هم هستیم . با توجه به اهمیت نقش زنان در این دوره از تاریخ ، در این مقاله به نقش زنان در داستان های این دوره و چگونگی شخصیت پردازی نویسندگان پرداخته شده و دیدگاه نویسندگان نسبت به همسران و مادران شهدا ، جانبازان ، اسرا و زنانی که در پشت جبهه رزمندگان را یاری می دادند مورد نقد قرار گرفته است .
کلید واژه : جنگ، داستان کوتاه، رمان ، نقش زنان ،همسران ومادران شهدا و جانبازان ، زنان پشت جبهه، زنان منفی،زنان بی
طرف

نسیم بیداری

مسأله تعلیم و تربیت از نظر سید اشرف الدین حسینی (نسیم شمال)
دوران مشروطه همچنان که نقطه عطفی در تاریخ ایران از نظر تبدیل سلطنت به مشروطه می باشد ، از نظر تغییرات در مسائل فرهنگی و اجتماعی نیز حائز اهمیت می باشد . در این دوران بود که شعرا و نویسندگان و روزنامه نویسان آغاز به سرودن و نگارش عقاید خود کردند و از فضای بسته مداحی شاه و طرح صله و هجو و هزل بیرون امده به مضامینی چون :ازادی ، وطن پرستی، ازادی قلم و....پرداختند .

ان خانه گلین وین خانه دلین(مجله رشد معلم تابستان 87)

حج یکی از مهمترین فروع دین و مهمترین مراسم مسلمانان است که سالی یکبار به طور خاص و در تمام مدت سال به طورعام مشتاقان درگاه احدیت را به خود مشغول می کند .  این مراسم مذهبی با تمام رسم و رسومات و اداب خود در اشعار فارسی نمود فراوانی یافته است . اکثر شعرای ایرانی که خود حج گزارده یا در ارزوی ان بوده اند درباره خود حج و مشکلات راه و تبعات ان بسیار سروده و گاه راه عرفان پیموده حج را در قوالب عارفانه به تصویر کشیده اند .

۱۳۸۸ دی ۱۲, شنبه

آن شب نورباران(رشد معلم اسفند 86)

چكيده:
شعر فارسي جولانگاه وسيعي است براي شعرايي كه به هر نحوي خود را با قافله شعر همراه كرده اند. هر موضوع اجتماعي سياسي مذهبي كلامي وبه فراخور زمان و مكان در شعر سرايندگان رخنه کرده و عرصه اي شده براي اظهار فضل و اظهار عقايدي كه در جامعه بر سر آن بحث است.
بيشتر شعراي فارسي زبان ابياتي را در وصف پیامبر سروده اند و از اين منظر مذهب خود را مشخص و زبان بد گويان را كوتاه كرده اند .معراج نبي از جمله موضوعاتي است كه شعرا بسيار با آن طبع آزمايي كرده اند .
در اين مقاله ابياتي از منظومه هاي معروف فارسي در وصف معراج آورده شده و نگاه سرايندگان به ابعاد مختلف معراج بررسي شده است .

كليد واژه ها: معراج، ‍قاب قوسين، ليله الاسري،  سدره المنتهي ،جبرئيل

جلوه ماه رمضان در شعر سه شاعر عارف،سعدی ،حافظ،مولوی(رشد معلم شهریور87)

ماه رمضان همواره از پس از اسلام يكي از ماه‌هاي مورد توجه مسلمانان بوده است به ويژه ايرانيان با آداب خاصي از اين ماه استقبال كرده و سپس آنرا توديع مي‌نمودند. اين ماه بعلت ويژگيهايي كه داشته ،مغضوب و محبوب بسياري از شعرا قرار گرفته كه هر يك براي خود دليل داشته‌اند در دوره‌هاي مختلف ادبيات فارسي، همراه با تغييرات مذهبي كه در مردم بوجود آمده، وضعيت شعر نيز با همان تغييرات عوض شده و اين تغييرات بطور مستقيم در شعر تأثير گذاشته است.

۱۳۸۸ دی ۱۱, جمعه

مفهوم قضا و قدر در شعر پروین اعتصامی(نشریه سرنا 1384)برنده مقام دوم مقاله علمی در نشریات دانشجویی

مفهوم قضا و قدردر شعر پروین اعتصامی"پروین اعتصامی مسما به "درخشنده "شاعره ایرانی دختر مرحوم یوسف اعتصامی در تبریز متولد شد . در کودکی با پدر به تهران امد  باقی عمر را در انی شهر گذراند . در ان زمان تعلیم و تربیت نحصر به مردان و در مکتب خانه ها بود اما پروین ادبیات فارسی و عربی را تحت تاثیر پدر اموخت و دوره مدرسه اناثیه امریکایی تهران را به پایان رسانید و با اینکه حضور زن در اجتماع ان روز خواب و رویایی تعبیر ناشدنی بود او در محافل دانشمندان و ادبا که در منزل پدرش منعقد می شد شرکت می کرد در سال 1314 در سن 11 سالگی دیوانش را به پایان رساند ."(اکبری ص 202)